บรรจุภัณฑ์ คือ สิ่งห่อหุ้มสินค้า หรือวัตถุต่างๆ เพื่อปกป้องสินค้าจากความเสียหาย หรือป้องกันการปนเปื้อน และอำนวยความสะดวกในการขนส่ง การจัดเก็บ การขาย และการใช้งาน บรรจุภัณฑ์จึงมีความสำคัญต่อสินค้าเป็นอย่างมาก

บรรจุภัณฑ์สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท โดยสามารถแบ่งออกตามหลักเกณฑ์ต่างๆ ดังนี้

1. แบ่งตามลักษณะการใช้งาน

• บรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่ง (Transportation packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการขนส่งสินค้าจากผู้ผลิตไปยังผู้บริโภค บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ต้องมีความแข็งแรงทนทาน เพื่อปกป้องสินค้าจากความเสียหายระหว่างการขนส่ง

• บรรจุภัณฑ์เพื่อการจำหน่าย (Retail packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการจำหน่ายสินค้าให้กับผู้บริโภคโดยตรง บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ต้องมีความสวยงาม และดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค

• บรรจุภัณฑ์เพื่อการบรรจุ (Packaging for packing) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการบรรจุสินค้าเพื่อจัดเก็บหรือเคลื่อนย้าย บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ต้องมีความแข็งแรงทนทาน และป้องกันสินค้าจากความเสียหาย

• บรรจุภัณฑ์เพื่อการบริโภค (Packaging for consumption) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการบริโภคสินค้า เช่น บรรจุภัณฑ์อาหาร บรรจุภัณฑ์เครื่องดื่ม เป็นต้น

2. แบ่งตามวัสดุที่ใช้

• บรรจุภัณฑ์กระดาษ (Paper packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากกระดาษ เช่น กล่องกระดาษ ถุงกระดาษ บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และย่อยสลายได้ง่าย

• บรรจุภัณฑ์พลาสติก (Plastic packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากพลาสติก เช่น ถุงพลาสติก ขวดพลาสติก บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันน้ำได้ดี

• บรรจุภัณฑ์โลหะ (Metal packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากโลหะ เช่น กระป๋อง ถังโลหะ บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันน้ำได้ดี

• บรรจุภัณฑ์แก้ว (Glass packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากแก้ว เช่น ขวดแก้ว บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันแสงได้ดี

• บรรจุภัณฑ์ไม้ (Wood packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากไม้ เช่น ลังไม้ บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันน้ำได้ดี

3. แบ่งตามโครงสร้าง

• บรรจุภัณฑ์แบบแข็ง (Rigid packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่มีโครงสร้างแข็ง เช่น กล่องกระดาษแข็ง บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และสามารถป้องกันสินค้าจากความเสียหายได้ดี

• บรรจุภัณฑ์แบบอ่อน (Flexible packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่มีโครงสร้างอ่อน เช่น ถุงพลาสติก บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความสะดวกในการขนส่ง และการจัดเก็บ

4. แบ่งตามการใช้งานซ้ำ

• บรรจุภัณฑ์ใช้แล้วทิ้ง (Disposable packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง เช่น ถุงพลาสติก บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยลดต้นทุนการผลิต แต่ก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อม

• บรรจุภัณฑ์ใช้ซ้ำ (Reusable packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถนำมาใช้ซ้ำได้หลายครั้ง เช่น ถุงผ้า บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยลดปัญหาสิ่งแวดล้อม

5. แบ่งตามลักษณะการใช้งาน

• บรรจุภัณฑ์ป้องกัน (Protective packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำหน้าที่ปกป้องสินค้าจากความเสียหาย เช่น ฟิล์มหด บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยให้สินค้าคงสภาพดีระหว่างการขนส่งและการจัดเก็บ

• บรรจุภัณฑ์ตกแต่ง (Decorative packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำหน้าที่ตกแต่งสินค้า เช่น กล่องบรรจุภัณฑ์ที่สวยงาม บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค

• บรรจุภัณฑ์ข้อมูล (Information packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำหน้าที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับสินค้า เช่น ฉลากสินค้า บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยผู้บริโภคตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า

การเลือกบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมกับสินค้านั้น จะต้องพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้

• ลักษณะของสินค้า

• วิธีการขนส่ง

• สถานที่จัดเก็บ

• งบประมาณ

• ความต้องการของผู้บริโภค

สรุป

บรรจุภัณฑ์สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท ตามหลักเกณฑ์ต่างๆ ดังนี้

• แบ่งตามลักษณะการใช้งาน แบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่ง บรรจุภัณฑ์เพื่อการจำหน่าย บรรจุภัณฑ์เพื่อการบรรจุ และบรรจุภัณฑ์เพื่อการบริโภค

• แบ่งตามวัสดุที่ใช้ แบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์กระดาษ บรรจุภัณฑ์พลาสติก บรรจุภัณฑ์โลหะ บรรจุภัณฑ์แก้ว และบรรจุภัณฑ์ไม้

• แบ่งตามโครงสร้าง แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์แบบแข็ง และบรรจุภัณฑ์แบบอ่อน

• แบ่งตามการใช้งานซ้ำ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์ใช้แล้วทิ้ง และบรรจุภัณฑ์ใช้ซ้ำ

• แบ่งตามลักษณะการใช้งาน แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์ป้องกัน บรรจุภัณฑ์ตกแต่ง และบรรจุภัณฑ์ข้อมูล

การเลือกบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมกับสินค้านั้น จะต้องพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้ ลักษณะของสินค้า วิธีการขนส่ง สถานที่จัดเก็บ งบประมาณ และความต้องการของผู้บริโภค

บรรจุภัณฑ์ที่ดีต้องสามารถปกป้องสินค้าจากความเสียหาย อำนวยความสะดวกในการขนส่ง การจัดเก็บ การขาย และการใช้งาน และดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค