บรรจุภัณฑ์ คือ สิ่งห่อหุ้มสินค้า หรือวัตถุต่างๆ เพื่อปกป้องสินค้าจากความเสียหาย หรือป้องกันการปนเปื้อน และอำนวยความสะดวกในการขนส่ง การจัดเก็บ การขาย และการใช้งาน บรรจุภัณฑ์จึงมีความสำคัญต่อสินค้าเป็นอย่างมาก
บรรจุภัณฑ์สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท โดยสามารถแบ่งออกตามหลักเกณฑ์ต่างๆ ดังนี้
1. แบ่งตามลักษณะการใช้งาน
บรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่ง (Transportation packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการขนส่งสินค้าจากผู้ผลิตไปยังผู้บริโภค บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ต้องมีความแข็งแรงทนทาน เพื่อปกป้องสินค้าจากความเสียหายระหว่างการขนส่ง
บรรจุภัณฑ์เพื่อการจำหน่าย (Retail packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการจำหน่ายสินค้าให้กับผู้บริโภคโดยตรง บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ต้องมีความสวยงาม และดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค
บรรจุภัณฑ์เพื่อการบรรจุ (Packaging for packing) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการบรรจุสินค้าเพื่อจัดเก็บหรือเคลื่อนย้าย บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ต้องมีความแข็งแรงทนทาน และป้องกันสินค้าจากความเสียหาย
บรรจุภัณฑ์เพื่อการบริโภค (Packaging for consumption) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ใช้ในการบริโภคสินค้า เช่น บรรจุภัณฑ์อาหาร บรรจุภัณฑ์เครื่องดื่ม เป็นต้น
2. แบ่งตามวัสดุที่ใช้
บรรจุภัณฑ์กระดาษ (Paper packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากกระดาษ เช่น กล่องกระดาษ ถุงกระดาษ บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และย่อยสลายได้ง่าย
บรรจุภัณฑ์พลาสติก (Plastic packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากพลาสติก เช่น ถุงพลาสติก ขวดพลาสติก บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันน้ำได้ดี
บรรจุภัณฑ์โลหะ (Metal packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากโลหะ เช่น กระป๋อง ถังโลหะ บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันน้ำได้ดี
บรรจุภัณฑ์แก้ว (Glass packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากแก้ว เช่น ขวดแก้ว บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันแสงได้ดี
บรรจุภัณฑ์ไม้ (Wood packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ผลิตจากไม้ เช่น ลังไม้ บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และกันน้ำได้ดี
3. แบ่งตามโครงสร้าง
บรรจุภัณฑ์แบบแข็ง (Rigid packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่มีโครงสร้างแข็ง เช่น กล่องกระดาษแข็ง บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความแข็งแรง ทนทาน และสามารถป้องกันสินค้าจากความเสียหายได้ดี
บรรจุภัณฑ์แบบอ่อน (Flexible packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่มีโครงสร้างอ่อน เช่น ถุงพลาสติก บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้มีความสะดวกในการขนส่ง และการจัดเก็บ
4. แบ่งตามการใช้งานซ้ำ
บรรจุภัณฑ์ใช้แล้วทิ้ง (Disposable packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้ง เช่น ถุงพลาสติก บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยลดต้นทุนการผลิต แต่ก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อม
บรรจุภัณฑ์ใช้ซ้ำ (Reusable packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่สามารถนำมาใช้ซ้ำได้หลายครั้ง เช่น ถุงผ้า บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยลดปัญหาสิ่งแวดล้อม
5. แบ่งตามลักษณะการใช้งาน
บรรจุภัณฑ์ป้องกัน (Protective packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำหน้าที่ปกป้องสินค้าจากความเสียหาย เช่น ฟิล์มหด บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยให้สินค้าคงสภาพดีระหว่างการขนส่งและการจัดเก็บ
บรรจุภัณฑ์ตกแต่ง (Decorative packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำหน้าที่ตกแต่งสินค้า เช่น กล่องบรรจุภัณฑ์ที่สวยงาม บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค
บรรจุภัณฑ์ข้อมูล (Information packaging) เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำหน้าที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับสินค้า เช่น ฉลากสินค้า บรรจุภัณฑ์ประเภทนี้ช่วยผู้บริโภคตัดสินใจเลือกซื้อสินค้า
การเลือกบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมกับสินค้านั้น จะต้องพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้
ลักษณะของสินค้า
วิธีการขนส่ง
สถานที่จัดเก็บ
งบประมาณ
ความต้องการของผู้บริโภค
สรุป
บรรจุภัณฑ์สามารถแบ่งออกได้เป็นหลายประเภท ตามหลักเกณฑ์ต่างๆ ดังนี้
แบ่งตามลักษณะการใช้งาน แบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์เพื่อการขนส่ง บรรจุภัณฑ์เพื่อการจำหน่าย บรรจุภัณฑ์เพื่อการบรรจุ และบรรจุภัณฑ์เพื่อการบริโภค
แบ่งตามวัสดุที่ใช้ แบ่งออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์กระดาษ บรรจุภัณฑ์พลาสติก บรรจุภัณฑ์โลหะ บรรจุภัณฑ์แก้ว และบรรจุภัณฑ์ไม้
แบ่งตามโครงสร้าง แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์แบบแข็ง และบรรจุภัณฑ์แบบอ่อน
แบ่งตามการใช้งานซ้ำ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์ใช้แล้วทิ้ง และบรรจุภัณฑ์ใช้ซ้ำ
แบ่งตามลักษณะการใช้งาน แบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่ บรรจุภัณฑ์ป้องกัน บรรจุภัณฑ์ตกแต่ง และบรรจุภัณฑ์ข้อมูล
การเลือกบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสมกับสินค้านั้น จะต้องพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ ดังนี้ ลักษณะของสินค้า วิธีการขนส่ง สถานที่จัดเก็บ งบประมาณ และความต้องการของผู้บริโภค
บรรจุภัณฑ์ที่ดีต้องสามารถปกป้องสินค้าจากความเสียหาย อำนวยความสะดวกในการขนส่ง การจัดเก็บ การขาย และการใช้งาน และดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค
